Nowotwór jelita grubego to jednostka chorobowa, która z podobną częstotliwością dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn – każdego roku w Polsce na chorobę tę umiera ok. 12 tys. osób. Pod względem zapadalności rak jelita grubego znajduje się na trzecim miejscu wśród wszystkich chorób nowotworowych, co sprawia, że profilaktyka w tym przypadku ma ogromne znaczenie. Najskuteczniejszą metodą diagnostyczną okazuje się badanie kolonoskopii. Kiedy warto odwiedzić centrum medyczne? Dlaczego regularnie wykonywana kolonoskopia to konieczność w walce z rakiem jelita grubego? Odpowiadamy!
Badanie kolonoskopii – na czym polega?
Kolonoskopia to badanie endoskopowe okrężnicy, w trakcie którego lekarz wprowadza przez odbyt długi, elastyczny przewód ze specjalnym torem wizyjnym (zwany kolonoskopem), dzięki czemu otrzymuje obraz całej śluzówki jelita grubego. Jest to badanie o wysokiej czułości, w trakcie którego specjalista może ocenić wygląd jelita pod kątem anatomicznym, występowania stanu zapalnego (np. owrzodzenia, nadżerka) oraz zmian o charakterze nowotworowym.
Badanie kolonoskopii należy wykonywać z częstotliwością wskazaną przez lekarza na podstawie wyników pierwszego badania czy też stwierdzonych u danego pacjenta czynników ryzyka. Jednym z kluczowych z nich jest podłoże genetyczne. Dotyczy to pacjentów, w przypadku których:
- jeden z bliskich członków rodziny (rodzice, rodzeństwo,potomstwo) lub dwóch lub więcej dalszych członków rodziny (dziadkowie, kuzyni, wnuki) choruje lub chorowało w przeszłości na raka jelita grubego lub gruczolaka – wówczas zaleca się wykonywanie kolonoskopii co 5 lat (od momentu ukończenia 40. roku życia lub na 10 lat wcześniej niż wiek, w którym zachorował najmłodszy z członków rodziny);
- występuje w rodzinie schorzenie nazywane FAP, czyli rodzinna polipowatość gruczolakowata – wówczas kolonoskopię należy wykonywać raz w roku po ukończeniu 10-12 roku życia;
- występuje w rodzinie wrodzony niepolipowaty rak jelita grubego (HNPCC) – w takim przypadku zaleca się przeprowadzać badanie kolonoskopii co 1-2 lata od momentu ukończenia 20-25 roku życia lub na 10 lat wcześniej niż wiek, w którym zachorował najmłodszy z członków rodziny;
- występuje przewlekłe zapalenie jelita grubego (wrzodziejące zapalenie jelita, choroba Crohna) – wówczas kolonoskopię przeprowadza się co 1-2 lata po 8 latach trwania choroby jelita, jeśli dotyczy całego jelita grubego, natomiast w przypadku, gdy choroba obejmuje tylko lewą połowę jelita – po 12 latach od jej zdiagnozowania.
Regularna kolonoskopia – dlaczego jest tak ważna?
Regularne wykonywanie kolonoskopii w celach profilaktycznych dotyczy także pacjentów, którzy ukończyli 50. rok życia. Jest to niezwykle ważne, ponieważ zdecydowana większość nowotworów jelita grubego rozwija się na bazie polipa. U dorosłych pacjentów najczęściej diagnozowanym rodzajem polipów są tzw. gruczolaki, czyli zmiany przedrakowe, w których zachodzi rozrost komórek nabłonka gruczołowego i dysplazja komórek nabłonkowych.
Stwierdzenie polipa w obrębie jelita grubego jest wskazaniem do jego usunięcia – tzw. polipektomii. Centrum medyczne wykonujące badanie kolonoskopii, w przypadku zdiagnozowania polipów w obrębie jelita, daje możliwość ich natychmiastowego usunięcia w trakcie badania, co pozwala zredukować ryzyko wystąpienia w przyszłości choroby nowotworowej na ich podłożu. Z tego powodu kolonoskopia w sposób znaczący zmniejsza śmiertelność na skutek raka jelita grubego i odbytnicy oraz poprawia wykrywalność tego nowotworu.
Badanie kolonoskopii w znieczuleniu – kiedy należy je wykonać?
Oprócz wymienionych wyżej czynników ryzyka dolegliwościami alarmującymi, wobec których badanie kolonoskopii może okazać się konieczne, są:
- częste bóle brzucha;
- zaburzenia rytmu wypróżnień (naprzemienne biegunki i zaparcia);
- krew w stolcu;
- niekontrolowana, niezamierzona utrata masy ciała;
- anemia o niewyjaśnionym podłożu;
- tzw. stolec ołówkowaty i uczucie niepełnego wypróżnienia.
Z uwagi na fakt, że kolonoskopia jest badaniem inwazyjnym, u wielu pacjentów konieczność jego przeprowadzenia budzi pewne obawy. Tymczasem nowoczesne centra medyczne przeprowadzają badanie kolonoskopii w znieczuleniu, dzięki czemu pacjent nie odczuwa bólu ani dyskomfortu. Po jego wykonaniu może wystąpić wzdęcie brzucha i towarzyszący mu niewielki ból, jednak jest to całkowicie normalne i przejściowe.